Voordat je aan de slag kunt gaan met het enten van je eigen fruitbomen heb je onderstammen nodig. Wat zijn onderstammen? Welke heb je nodig voor jouw fruitsoort? In dit artikel leer je alles wat nodig is om de juiste onderstammen te kiezen.
Wat zijn onderstammen?
Onderstammen zijn het onderste deel van fruitbomen waarop je de gewenste soort/ras gaat enten. Het worden de wortels van je nieuwe boom. Voor elke soort fruit zijn er apart soorten onderstammen. Zo zijn er voor appelbomen appelonderstammen en voor peren perenonderstammen.
De onderstam heeft veel invloed op hoe jouw fruitboom er in de toekomst uit gaat zien. De onderstam bepaalt de groeikracht van je fruitboom. Verschillende soorten onderstammen geven verschillende hoogtes en grotes van fruitbomen. Het bepaald verder het wortelgestel en weerbaarheid tegen ziekten. De onderstam bepaalt uiteindelijk of je een laagstam, halfstam of hoogstam fruitboom krijgt.
Soorten fruitbomen
Voordat je gaat enten moet je eerst bepalen hoe groot jouw boom moet worden. Kies je voor een laagstam, halfstam of hoogstam. Daarvoor moet je goed de verschillen weten en kijken wat in jouw situatie het beste past.
Hieronder staan de voor- en nadelen van de verschillende hoogtes:
Laagstam
Voordelen: De boom wordt maximaal 3 meter hoog, je kunt al oogsten na 4 jaar, makkelijk te oogsten en te snoeien.
Nadelen: Kleiner wortelgestel en daardoor meer vatbaar voor droogte, concurrentie, heeft een steunpaal nodig, wordt niet heel oud (max 25 jaar).
Halfstam
Voordelen: Stam begint op 1,2 tot 1,5 m, kleinvee kan onder de bomen grazen, oogsten vanaf 5-8 jaar, blijft kleiner dan hoogstam, kun je gemakkelijker oogsten en snoeien dan hoogstam
Nadelen: je kunt lastig onder de bomen maaien, de kroon wordt even breed als hoogstam.
Hoogstam
Voordelen: stam begint op 1,8 tot 2 m, je kunt eronder maaien, goed voor boomgaard, veel landschapswaarde, goed bestand tegen droogte en stress, kan heel oud worden
Nadelen: het duurt 8-12 jaar voordat je kunt oogsten, grote plantafstand van 8-12 meter, snoeien en oogsten is meer werk, je hebt altijd een ladder nodig.
Welke onderstam voor enten
Voor elke fruitsoort zijn er veel soorten onderstammen. Deze worden meestal beschreven als een letter met cijfer zoals M9 of M26. Om de juiste onderstam te kiezen moet je eerst goed je bodemsoort kennen. In de onderstaande tabellen vind je de verschillende soorten onderstam met daarbij de groeikracht weergeven. Een hoogstam is altijd 100% groei. De overige percentages zijn in vergelijking met de hoogstam.
Op rijke, vruchtbare bodems kun je zwakkere onderstammen kiezen. De meeste fruittelers zijn te vinden op klei of leemgronden. Daar wordt tegenwoordig vrijwel alleen maar laagstam van bijvoorbeeld M9 aangeplant. Op armere zandgronden kies je het beste een onderstam met iets meer groeikracht dan op kleigrond. Door de arme bodem groeit de boom minder sterk en zal uiteindelijk toch een laagstam blijven.
Onderstammen appels:
| Appel | Soort | Groeikracht |
|---|---|---|
| Laagstam | M27 | 20% |
| M9 | 30% | |
| M26 | 40% | |
| Halfstam | MM106 | 50% |
| M7 | 55% | |
| M111 | 60% | |
| Hoogstam | Bittenfelder | 100% |
Onderstam peer
Voor perenbomen kun je alle soorten op een hoogstam onderstam enten. Voor laagstam worden kweepeer soorten gebruikt. Niet alle perenrassen vergroeien goed met kweepeer onderstammen. Daarvoor wordt vaak een tussenstam gebruikt van een soort die goed vergroeid met de kweepeer. Vervolgens wordt een jaar later op de tussenstam de gewenste perensoort geënt.
| Peer | Soort | Groeikracht |
|---|---|---|
| Laagstam | Kwee C | 30% |
| Kwee Adams | 40% | |
| Halfstam | Kwee A | 50% |
| Hoogstam | Zaailing | 100% |
Onderstammen Pruim
| Pruim | Soort | Groeikracht |
|---|---|---|
| Laagstam | St. Julien 'Wangenheims | 65% |
| Halfstam | St. Julien A | 70% |
| Hoogstam | Brompton | 100% |
| Myrobylaan | 100% |
Onderstammen kers
| Kers | Soort | Groeikracht |
|---|---|---|
| Laagstam | Gisela 5 | 50% |
| Halfstam | Colt | 80% |
| Hoogstam | zaailing | 100% |
Onderstammen bestellen
Je kunt je benodigde onderstammen zelf bestellen via internet. Via deze webshop van Atreeshop kun je de gewenste onderstammen bestellen.
Zorg dat je op tijd de onderstammen bestelt voordat bepaalde soorten zijn uitverkocht. Je kunt de onderstammen tijdelijk bewaren door ze in te kuilen in de grond. Zorg dat de wortels goed onder de grond zitten. Ze kunnen dan ook nog goed tegen vorst.
Wanneer enten?
Om te bepalen wanneer je moet gaan enten, kijk je goed naar de onderstammen. Wanneer de knoppen dikker worden en beginnen uit te lopen, is het tijd om te starten. Je haalt de onderstammen uit de grond en kunt gaan enten. In een volgend artikel zal ik verder beschrijven hoe het enten in zijn werk gaat.
